Thú Y Việt Nam, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc (FAO), Trung tâm kiểm soát và phòng chống dịch Hoa Kỳ (USCDC) và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) kêu gọi cộng đồng đồng cần cảnh giác khả năng lan tỏa cúm gia cầm độc lực cao, cúm A/H5N1 sang người khi phát hiện biến thể mới vi-rút cúm gia cầm độc lực cao (CGC độc lực cao) (A-H5N1) mới ở gà và ngan thông qua giám sát chủ động tại Việt Nam.

Virut cúm A (H5N1) nhánh 2.3.4.4b đã lan rộng trên toàn thế giới kể từ năm 2021. Các loại virut cúm gia cầm A/H5 - H5N2, H5N4, H5N5, H5N6 và H5N8 đều được phát hiện lẻ tẻ ở gia đình cầm hoặc chim hoang dã. Từ tháng 12/2023 đến tháng 2/2024, ít nhất 646 ổ dịch CGC độc lực cao đã được báo cáo tại 5 khu vực địa lý do H5N1 (610) gây ra. Ở châu Á, một số loài virus cúm A tiếp tục lây lan bao gồm (H5N1) 2.3.4.4b, 2.3.2.1c và các loài khác, có thể dẫn đến việc tái tổ hợp và sự xuất hiện của virus với các đặc sản điểm mới. Một loại virus cúm A (H5N1) mới đã được phát hiện trên khắp Tiểu vùng sông Mekong mở rộng (TVSMKMR), gây bệnh cho cả người và gia cầm kể từ giữa năm 2022. Loại virus này chứa các loại protein bề mặt từ 2.3. 2.1c đang lưu hành động ở khu vực này, nhưng các gen bên trong lại bắt nguồn từ một virus nhánh xuất hiện gần đây hơn là 2.3.4.4b. Việc phát sinh và lây lan vi-rút cúm A (H5N1) tái tổ hợp này vào TVSMKMR gây ra rủi ro đáng kể kể đối với sức khỏe động vật và con người, dựa trên những tác động lịch sử của các loại thuốc giảm đau CGC trong khu vực. Hơn nữa, việc tái tổ hợp này không chỉ lựa chọn khả năng thích ứng của virus mà còn hiện hữu nguy cơ về sự xuất hiện của các loài mới, có độc lực cao hơn.

Tại Việt Nam, Cúm gia cầm độc lực cao (CGC độc lực cao- H5N1) mặc dù dù tồn trữ tồn lẻ tẻ nhưng virus vẫn tồn tại tại dai ở gia cầm. Giám sát động chủ trên toàn quốc cho thấy sự lan rộng rộng rãi của vi-rút CGC độc lực cao A/H5 trong những năm gần đây. Tiêm-xô-xin phòng CGC độc lực cao là một chiến lược quan trọng trong nỗ lực kiểm soát CGC độc lực cao của Việt Nam. Kiểm tra loại virus phát sinh có thể độc lực cao A(H5N1) được lấy mẫu từ các chợ gia cầm sống và các loại nặng phát từ tháng 1/2022 đến tháng 12/2023 cho cả hai nhánh 2.3.2.1c và 2.3 được tìm thấy. 4.4b continue được lưu hành động tại Việt Nam. Nhánh 2.3.2.1c chủ yếu lưu hành ở miền Nam Việt Nam, trong khi nhánh 2.3.4.4b được tìm thấy trên toàn quốc. Một số mẫu virus được phát hiện tại các chợ gia cầm sống ở các tỉnh Nam như Sóc Trăng và Vĩnh Long trong năm 2023 có thể tái sinh hợp nhất giữa các nhánh 2.3.2.1c và 2.3.4.4b, mặc dù không phát hiện sự thay thế PB2-E627K.

Trong số các bệnh truyền lây từ động vật sang người, cúm gia cầm là một trong năm bệnh truyền nhiễm ưu tiên theo Thông tư liên tịch số 16/TTLT-BYT-BNNPTNT-2013. Kể từ năm 2003, có 129 trường hợp nhiễm CGC độc cao A (H5N1) ở người, trong đó có 65 trường hợp tử vong đã được báo cáo ở Việt Nam. Trường hợp bệnh cúm gia cầm A/H5 mới nhất được báo cáo vào tháng 10/2022 tại tỉnh Phú Thọ, và một trường hợp tử vong khác do cúm gia cầm A (H5N1) được thông báo vào tháng 3/2024 tại tỉnh Khánh Hòa, miền Trung Việt Nam.

TS Nguyễn Văn Long, Cục trưởng Cục Thú y, chia sẻ hành động của Chính phủ Việt Nam "Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã kiến ​​nghị UBND các tỉnh, thành phố nguy hiểm thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng chống dịch theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đồng thời, chỉ đạo chính quyền địa phương huy động nguồn lực, sự tham gia của các sở, ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội để bố trí kinh phí, nhân lực để thực hiện các hoạt động phòng, chống dịch nhằm bảo vệ sức khỏe nhân dân, bảo vệ đàn vật nuôi, đảm bảo nguồn cung cấp công thức ăn gia cầm an toàn, đồng thời cung cấp sản phẩm xuất khẩu và sản phẩm gia cầm”.

FAO đang theo dõi tình hình thông qua mạng lưới chuyên gia khoa học chung của FAO-WOAH (Tổ chức Thú y Thế Giới) về loài động vật (OFFLU) và phối hợp với các đối tác khác. Với sự hỗ trợ tài chính từ USAID và các đối tác khác, FAO sẽ tiếp tục cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho công tác chuẩn bị, phòng thông và ứng phó với cụm A (H5N1) tại Việt Nam." Tiến sĩ Rémi Nono Womdim, Trưởng đại diện FAO tại Việt Nam cho biết.

Cục Thú Y và FAO Việt Nam khuyến nghị các hành vi sau:

Đối với người chăn nuôi gia cầm
• Tăng cường các biện pháp an toàn sinh học tại khu vực chăn nuôi để giảm thiểu nguy cơ vi rút xâm nhập;
• Tuân thủ tiêm phòng và đảm bảo dinh dưỡng tốt cho sức khỏe đàn gia cầm;
• Báo cáo các trường hợp hợp gia cầm chết bất thường cho trưởng thôn hoặc cơ quan thú y địa phương và
• Không được phép khách vào khu chăn nuôi.

Đối đầu với những người buôn bán gia cầm và những người bán gia cầm tại chợ

• Chỉ thu mua gia cầm từ nguồn rõ ràng được và bán ở những khu vực được phép
• Không bán gia cầm bên ngoài chợ;
• Luôn rửa tay bằng nước sạch và xà phòng sau khi tiếp xúc với gia cầm;
• Sử dụng giày dép dành riêng cho các trang trại chăn nuôi gia cầm cung cấp khi bạn cần vào khu vực chăn nuôi;
• Luôn rửa sạch giày dép của bạn khi bạn đi chợ.

Đối đầu với bác sĩ thú y và những người tham gia vào công tác phòng chống dịch bệnh :

• Luôn sử dụng đồ bảo hộ cá nhân khi tiếp xúc với gia cầm nhiễm trùng hay nghi ngờ bệnh bệnh để giảm thiểu nguy cơ lây lan bệnh.

Đối với cộng đồng

• Thường xuyên rửa tay trước khi chế biến thực phẩm và trong quá trình nấu ăn và sau khi tiếp xúc với động vật.
• Nấu chín kỹ năng ăn, đặc biệt là thịt, gia cầm và trứng.
• Dọn dẹp và vệ sinh tất cả các bề mặt và dụng cụ được sử dụng để thực hiện các chế độ biến đổi.
• Không ăn tiết canh, một món ăn của Việt Nam được làm từ tiết của vịt.
• Tránh tiếp xúc với vật sống hoặc chết.
• Nếu bạn đang căng thẳng với gia cầm có khả năng nhiễm bệnh lây nhiễm, hãy liên hệ với cơ sở y tế gần nhất khi bạn có triệu chứng đường hô hô hấp.
• Báo cáo ngay khi thấy gia cầm chết bất ngờ cho cơ quan thú y địa phương.

Virus A lan truyền vào đường hô hấp và đường tiêu hóa của chim tạo chim phát tán virus trong nước bọt, chất lỏng và phân của chúng. Virus cúm A cũng có thể lây truyền nhiễm trùng vào đường hô hấp của động vật có vú và gây nhiễm trùng toàn thân ở các mô cơ quan khác. Bệnh nhân ở những người nhiễm vi-rút CGC độc lực cao A(H5N1) dao động từ nhẹ (ví dụ: triệu chứng hô hấp trên) đến bệnh nặng (ví dụ: chống cường, suy đa tạng)dẫn đến tử vong.

Nguy cơ sức khỏe cộng đồng nói chung từ các vi-rút cụm được biết đến gần đây trong mối tương tác giữa người và động vật là không thay đổi và việc truyền vi-rút từ người sang đến từ những trường hợp này hiện đã được coi là không dễ dàng. Mặc dù việc lây nhiễm ở người với các vi-rút từ động vật là không thường xuyên, nhưng không có gì đáng ngạc nhiên khi xảy ra trong mối tương tác giữa người-động vật khi các loại virus này vẫn tồn tại ở động vật.

Kể từ tháng 12/2023, 5 trường hợp nhiễm virus cúm A(H5N1) ở người Campuchia đã được thông báo cho Tổ chức y tế thế giới (WHO). Virus cúm A (H5N1) từ bốn trường hợp đầu tiên thuộc nhóm H5 (HA) 2.3.2.1c. Virus thuộc nhóm này đã được phát hiện ở gia cầm từ năm 2014 tại Campuchia trong giám đốc theo chiều dọc được thực hiện trong lĩnh vực thú y.

Nguồn: fao.org